Mur Berliński (niem. Berliner Mauer) zwany eufemistycznie w języku propagandy NRD – antyfaszystowskim wałem ochronnym, który przez ponad 28 lat dzielił Berlin stał się symbolem podziału Europy i świata na dwa wrogie systemy. Bariera, zbudowana w 1961 r. przez komunistycznych przywódców dawnej Niemieckiej Republiki Demokratycznej (NRD), była zarazem przyczyną i tłem wielu ludzkich tragedii.
Mur berliński to system umocnień o długości około 156 km, który od 13 sierpnia 1961 do 9 listopada 1989 oddzielał Berlin Zachodni od Berlina Wschodniego. Był to jeden z najbardziej znanych symboli zimnej wojny i podziału Niemiec.
Podczas prób przedostania się do Berlina Zachodniego wielu ludzi zostało zabitych. Dokładna liczba ofiar jest sporna i niepewna – różne źródła podają od 136 do 239 śmiertelnych przypadków.
Datę 13 sierpnia uważa się za początek budowy muru – tego dnia rozpoczęła się Akcja Róża. W jej ramach zaczęto opasywać zasiekami z drutów kolczastych radziecką strefę okupacyjną Berlina, a granicy pilnowało około 10 tysięcy wschodnioniemieckich funkcjonariuszy – policjantów i członków straży robotniczych.
Mur Berliński upadł w nocy z czwartku 9 listopada na piątek 10 listopada 1989, po przeszło 28 latach istnienia. Do północy wszystkie przejścia graniczne między zachodnią i wschodnią częścią Berlina zostały otwarte. W ciągu nocy otwarto również przejścia na zewnętrznej granicy Berlina Zachodniego, jak i przejścia graniczne na wewnętrznej granicy niemieckiej pomiędzy RFN i NRD.
Obywatele NRD zostali entuzjastycznie przyjęci przez zachodnich Berlińczyków. Większość piwiarni w pobliżu muru spontanicznie zafundowała darmowe piwo i na Kurfürstendamm zgromadziły się masy ludzi, pomiędzy nimi trąbiąca kawalkada samochodów, obcy ludzie padali sobie w objęcia.
Do dziś w wyjściowych miejscach zachowały się trzy kawałki muru. Wszystkie z nich znajdują się w dzielnicy Mitte. Najdłuższy zachowany kawałek muru stoi przy Bernauer Straße, znajduje się w nim jednak wiele wyłomów, przez co nie jest ciągły. Wschodnia część tego muru zintegrowana została ze znajdującym się tam miejscem pamięci.
Fragment o podobnej długości, lecz będący podzielony tylko niewielką ilością drobnych wyłomów, stoi przy Niederkirchnerstraße, na obszarze wystawy Topografia Terroru, na wprost gmachu ministerstwa finansów. W 1990 objęto go ochroną zabytków. Trzeci zachowany fragment muru ma około 15 metrów długości i znajduje się przy Liesenstraße.
Ewolucję muru berlińskiego możecie poznać z punktu widzenia sympatycznego gryzonia jakim jest królik w filmie „Królik po berlińsku”. Królik po berlińsku (ang. Rabbit a la Berlin, niem. Mauerhase) to powstały w 2009 roku polsko-niemiecki film dokumentalny, opowiada o tysiącach dzikich królików, które zamieszkiwały strefę śmierci Muru Berlińskiego w trakcie 28 lat jego istnienia. Nominowany do Oscara w kategorii najlepszy krótkometrażowy film dokumentalny.
Zachowana część muru przy Niederkirchnerstraße:
DSC images.
