Obrady Okrągłego Stołu – negocjacje prowadzone od 6 lutego do 5 kwietnia 1989 przez przedstawicieli władz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, demokratycznej opozycji oraz strony kościelnej.
Prowadzone były w kilku miejscach, a ich rozpoczęcie i zakończenie odbyło się w Pałacu Namiestnikowskim (obecnie Pałac Prezydencki) w Warszawie. W obradach wszystkich zespołów, podzespołów i grup roboczych brało udział ok. 717 osób (uczestników, ekspertów i obserwatorów).
Jedno z najważniejszych wydarzeń w najnowszej historii Polski, od którego rozpoczęły się zmiany ustrojowe Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w tym częściowo wolne wybory do Sejmu, tzw. wybory czerwcowe. Porozumienia między opozycją solidarnościową a władzą, podpisane 5 kwietnia 1989 r., znacząco wpłynęły na upadek systemu komunistycznego i przemiany polityczne nie tylko w Polsce, ale również w całej Europie Środkowo-Wschodniej.
Zdjęcie: By Adrian Grycuk – Praca własna, CC BY-SA 3.0 pl
Postanowienia wypracowane w czasie obrad:
- utworzenie Senatu z liczbą 100 senatorów; wybory większościowe (po 2 senatorów z każdego województwa, a w woj. warszawskim i katowickim po 3) – wtedy mieliśmy 49 województw;
- kwotowe (kontraktowe) wybory do Sejmu – 65% miejsc dla komunistów, o pozostałe 35% miejsc (161 mandatów) mieli walczyć w wolnych wyborach kandydaci bezpartyjni;
- utworzenie urzędu Prezydenta PRL, wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe na 6-letnią kadencję;
- zwiększenie roli Sejmu jako naczelnego organu państwa, likwidacja Rady Państwa
- zmiana prawa o stowarzyszeniach, która umożliwiła rejestrację NSZZ „Solidarność”, NSZZ RI „Solidarność”, NZS;
- większe kompetencje Trybunału Konstytucyjnego oraz Rzecznika Praw Obywatelskich
- dostęp opozycji do mediów (np. raz w tygodniu półgodzinna audycja w TVP, reaktywowanie „Tygodnika Solidarność”, powstanie dziennika opozycyjnego – Gazety Wyborczej);
- przyjęcie „Stanowiska w sprawie polityki społecznej i gospodarczej oraz reform systemowych” jednak bez większych konkretów w sprawie reform gospodarczych.
Obrady okrągłego stołu – zobacz koniecznie: